مورچه های همزیست شته ها در شرایط اهواز و اصفهان

رابطه همزیستی میان مورچه و شته بدلیل تأثیر مورچه ها بر دشمنان طبیعی شته ها و در نتیجه کاهش اثر شکارگرها و انگل ها و حتی عوامل میکروبی (قارچ ها) روی شته ها، در کنترل بیولوژیک این آفات تأثیر به سزایی دارد. هدف از این تحقیق شناسایی مورچه های همزیست با شته ها در اهواز و اصفهان بود. این امر می تواند منجر به درک بهتری از روند کنترل بیولوژیک شته های آفت گردد. بدین منظور در سال های 1387-1389در بخش هایی از استان خوزستان و شهر اصفهان و حومه آن نمونه برداری انجام شد. برای این منظور مورچه هایی که روی گیاه در حال فعالیت مشاهده شدند به همراه شته و میزبان گیاهی جمع آوری و جهت شناسایی به آزمایشگاه منتقل گردیدند. در مجموع 20 گونه مورچه همزیست متعلق به 12 جنس و 3 زیر خانواده جمع آوری و شناسایی گردید. از این تعداد 4 گونه (*) برای فون ایران و هشت گونه برای فون استان خوزستان جدید بود. همچنین تمام گونه های جمع آوری شده از اصفهان نیز برای اولین بار از این استان گزارش می شوند. تعداد 33 گونه شته متعلق به 3 خانواده و 5 زیر خانواده نیز بعنوان میزبان مورچه های مذکور جمع آوری و شناسایی شد. نمونه ها در کلکسیون حشرات و کنه های گروه گیاهپزشکی دانشگاه شهید چمران اهواز نگهداری می شوند. گونه های شته و مورچه جمع آوری شده به تفکیک خانواده و زیرخانواده به شرح زیر می باشد: الف- مورچه ها: 1- myrmicinae: crematogaster antaris forel; monomorium libanicum tohmé*; monomorium destructor jerdon; monomorium qarahe collingwood & agosti*; monomorium mayri forel*; pheidole pallidula nylander; pheidole teneriffana forel; tetramorium caespitum (l.). 2- dolichoderinae: tapinoma simrothi krausse; tapinoma sp. 3- formicinae: camponotus libanicus andre; camponotus oasium forel ; cataglyphis cinnamomeus karavaiev; cataglyphis lividus andre; cataglyphis nodus brulle; lepisiota bipartite smith; lasius paralienus seifert*; paratrechina longicornis latreille; plagiolepis pallescens forel; polyrhachis lacteipennis smith. ب- شته ها: 1-aphididae: aphis carraccivora koch, aphis davletshinae hrl, aphis fabae scopuli , aphis farinose gmelin, aphis frangulae / gossypii glover, aphis nasturtii kaltenbach , aphis nerii boyer de fonscolombe, aphis parietariae theobald, aphis polygonata nevsky, aphis punicae passerini, aphis rumicis l., aphis umbrella borner, brachycaudus helichrisy kaltenbach, brachyonguis harmalae das, brachyonguis tamaricophilus nevsky, colorado absinthiella ossiannielsson, hyalopterus amygdali blanchard , hyalopterus pruni geoffroy, myzus persicae sulzer, nearctaphis bakeri cowen, pterochloides persicae cholodovsky, rhopalosiphom maidis fitch, rhopalosiphom padi l. 2-drepanosiphidae: capitophorus inulae passerini, chaitophorus euphraticus hodjat , chaitophorus populeti panzer, chaitophorus populialbae boyer de fonscolombe, chaitophorus remaudierei pintera, chaitophorus truncates hous man, tinocallis platani kaltenbach. 3-lachnidae: cinara cedri mimeur, cinara palaestinensis hille ris lambers, eulachnus tuberculostommata theobald. نتایج حاضر اولین یافته ها در خصوص رابطه همزیستی مورچه ها با شته ها در ایران می باشد. در یک برنامه کنترل بیولوژیک بررسی های رفتاری و اکولوژیک در خصوص شته ها و دشمنان طبیعی آنها و عوامل همزیستی همچون مورچه ها امری ضروری است. اولین قدم در این مطالعات شناسایی گونه های مورچه های همزیست می باشد. تحقیق حاضر می تواند بستری مناسب برای شناخت بیشتر چنین روابطی را فراهم آورده و مبنایی برای مطالعات تکمیلی آینده جهت تحقیقات رفتاری و بیولوژیک در این خصوص باشد.